استفاده از هنر و رسانه در تربیت معنوی کودکان و نوجوانان

به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، کتاب «گفتمان معنویت گرایی در فضای مجازی» به قلم مینو اسدزندی، مبتنی بر نظریه قلب سلیم منتشر شد.

مینو اسدزندی، نظریه‌پرداز مدل قلب سلیم در خصوص این کتاب به خبرنگار دفاع‌پرس گفت: این کتاب با همکاری علی سیدکلال دانشجوی روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی و منوچهر زهیری دانش‌آموخته علوم ارتباطات دانشگاه سوره، باتوجه به سلسله تحقیقات انجام شده طی سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱، مبتنی بر نظریه قلب سلیم این اثر را تالیف شده است.

وی ادامه داد: باتوجه به اینکه موضوع کتاب در گروه موضوعات داغ پژوهشی Hot Research قرار دارد که آگاهی از آن می‌تواند نمایی از فعالیت پژوهشی حوزه تخصصی را برای محققان فراهم آورد تا ایشان مسیر آتی خود را با دانش بهتری ترسیم نمایند و سیاست‌گذاران هم با آگاهی از این موضوعات می‌توانند ارزیابی آگاهانه‌تری نسبت به مجموعه تحت مدیریت خود داشته باشند، تایید محتوایی کتاب انجام شد تا بتواند مطالب مفیدی را در اختیار جوانان و نوجوانان فکور کشور عزیز ایران قرار دهد.

اسدزندی عنوان کرد: نویسندگان بر مبنای آیه «لا اکراه فی الدین قد تبین الرشد من الغی» با توجه به روح زمانه Zeitgeist یعنی روح تعیین کننده یک دوره خاص از تاریخ که توسط عقاید و باور‌های آن زمان نشان داده شده، روش و نوع تفکر و احساسات دوران خاصی را تشریح میکند، از روش تحقیق ترکیبی به عنوان جنبش سوم روش شناسی با هدف ایجاد همگرایی دررهیافت تحقیقات کمی و کیفی در یک مطالعه واحد استفاده کردند تا با توجه به پیچیدگی هستی شناختی واقعیت‌های اجتماعی امروز وضرورت تبیین متوازن معرفت شناختی به بررسی تحولی که در زیست دینی گروهی از نسل جوان ایران بروز کرده، بپردازند. ایشان برای تبیین دقیق این پدیده اجتماعی از دو شیوه نظارت و غوطه وری استفاده کردند.

این نظریه‌پرداز عنوان کرد: با توجه به اینکه نظریه جامعه نگر قلب سلیم، سلامت معنوی را برخورداری از قلب سلیم، محصول تصور مثبت از خدا و دلبستگی ایمن به خدا می‌داند لذا پیوند عاطفی عمیق انسان با خدا در زندگی که سبب امنیت، نشاط و شعف شده و حضورش در هنگام استرس سبب آرامش می‌شود را راهکار ارتقای سلامت معنوی جامعه معرفی می‌کند. معنویت را حقیقت دین دربردارنده تعلق به کیفیتى غیرمادی، جنبه‌های اخلاقـى، فرهنگى، عاطفى انسان و حساس بودن به ارزش‌های اخلاقی -انسانی معرفی می‌کند.

وی اظهار داشت: درفصل اول کتاب جهت بیان مسئله و چالش موجود، موضوع تحول در هویت دینی گروهی از نوجوانان و جوانان دیندار ایران در قالب گرایش به معنویت‌های فرادینی و سکولار به عنوان واقعیت انکارنشدنی و موضوع قابل تامل در جامعه مطرح شد. براساس دیدگاه پیروان معنویت گرایی فرادینی و سکولار که معنویت را مفهومی عام برای جستجوی راه، هدف و معنای مرتبط با ژرفترین ساحت وجودی بشر می‌دانند که ریشه در جستجو، تجربه، تحقیق و تفحص دارد و معتقدند انسان عصرپسامدرن به جای پایبندی به یک سنت دینی، به تجربه کردن و شخصی کردن دین روی می‌آورد.

اسدی زندی در تشریح فصل دوم و سوم کتاب گفت: در فصل دوم، به تحلیل گفتمان معنویت گرایی فرادینی به عنوان مروج دیدگاه «معنوی، اما نه مذهبی» پرداختند. با بیان تفاوت‌های مبنایی بین معنویت گرایی فرادینی و سکولار با معنویت دینی، گرایش به این معنویت گرایی را در زندگی دینداران معتقد به اصول دین اسلام، نا کارآمد تشخیص دادند. در فصل سوم معنویت سکولار به عنوان فلسفه جدایی دیـن از سـاحت‌های مختلـف زندگی مطرح را نمودند. طی مطالعه سایکو بیوگرافی نیچه فیلسوف هیچ انگار nihilist به عنوان یکی از منابع فکری و فلسفی دردوران پسامدرن که در معنویت بدون مذهب، رگه‌هایی از تفکر او وجود دارد، معنویت گرایی سکولار را تحلیل کردند.

این نظریه پرداز مدل قلب سلیم ادامه داد: بدلیل تاثیر رسانه بر شکل گیری هویت اجتماعی جهانی و نقش ارتباطات شبکه‌ای عصر دیجیتال در گسترش گفتمان‌ها، در فصل چهارم کتاب، به بایسته‌های ارتباطات شبکه‌ای در عصر دیجیتال پرداخته و دلایل استفاده نوجوانان و جوانان از اینترنت و فضای مجازی را تشریح کرده‌ایم. همچنین چگونگی ایفای نقش رسانه در زندگی را بر اساس نظریات علمی تبیین شده است.

وی گفت: مولفان مبتنی بر دیدگاه خود جوانان درباره علل تحول در زیست دینی که به ترتیب اهمیت شناخت و آگاهی از دین، روش تربیت معنوی خانواده، عملکرد مربیان و مبلغان مذهبی، رابطه با دوستان و همسالان، رسانه‌های گروهی را موثر میدانند و همچنین یافته‌های مطالعه ملکیان و قمی که نشان دادند شبکه‌های اجتماعی مجازی تنها می‌توانند ۲۰.۷% واریانس متغیر «تحول در باور دینی» را تبیین کنند، محدودکردن دسترسی به وبگاه‌ها را به عنوان راهکاری غیر موثر معرفی نموده و با توجه به ضریب نفوذ اینترنت در ایران، مفهوم اینفودمی یا اپیدمی اطلاعات، نیاز به سواد رسانه‌ای را مطرح کردند.

اسدی زندی خاطرنشان کرد: در فصل پنجم با تشریح نحوه تاثیر معنویت گرایی بر سلامت روان پیروان خود و بیان فراوانی مشکلات سلامت روان در جامعه ایران (بین ۲۹ تا ۳۵ درصد) تاثیر معنویت برسلامت روان مبتنی بر شواهد علمی را بیان نموده، ایجاد تصور مثبت از خداکه سبب دلبستگی ایمن به خدا میشود را برای ارتقای سلامت روان خداپرستان مهم تلقی کردند. با توجه به مدل دیاتزس- استرس Diathesis- stress ضمن تبیین علل بروزآسیب‌های روانی، تضاد و پارادوکس بین شواهد تاثیر معنویت بر سلامت روان با واقعیت امروز جامعه ایران را به ایجاد تصور منفی ازخدا و تضعیف دلبستگی ایمن به خدا منتسب کردند.

وی افزود: سپس با توجه به این که ارائه راهکار‌های متخذ از شواهد دینی و علمی، نیازمند تبیین چرایی رخدادهاست. چرایی تحول در زیست دینی گروهی ازجوانان در جایگاه یک چالش اجتماعی، تاثیر آن بر پایبندی به معنویت دینی اسلام را مورد بررسی قراردادند. موضوع مهم نوع آگاهی و شناخت از دین (نوع تصور از خدا) تبیین دلیل و معنای رنج‌های زندگی، ضرورت تقویت دلبستگی ایمن به خدا برای تقویت باور به حضورو کفایت خداوند (دیگری غالب) را بیان کردند. پیروی از امام معصوم درجایگاه مفسر متن مقدس (قرآن) و الگوی سالم معنوی جامعه را عامل ایجاد شناخت صحیح، اصلاح شیوه تربیتی خانواده، اصلاح عملکرد مربیان و مبلغان دینی دانسته در فصل هفتم و هشتم راهکار‌هایی پیشنهاد نموده‌اند.

این نظریه‌پرداز ادامه داد: با توجه به تاثیر نحوه تربیت خانواده، رفتار مربیان و عملکرد مبلغان دینی در زیست دینی کودکان و نوجوانان، هنر و رسانه را به عنوان ابزار‌هایی در خدمت تربیت معنوی – اخلاقی کودکان و نوجوانان معرفی کرده، امر مهم تربیت معنوی را مبتنی بر نظریه کلبرگ در رشد اخلاقی، دیدگاه پیاژه درباره رشد شناختی کودک، نظریه اریکسون درباره رشد هیجانی – اجتماعی همراه با مراحل رشد ایمان مبتنی بر دیدگاه فاولر در دوران‌های مختلف رشد و تکامل مورد مداقه قرار داده، با توجه به نظریه قلب سلیم روش‌های استفاده از هنر و رسانه درتربیت معنوی کودکان و نوجوانان را تبیین کرده است. به دلیل لزوم توانمندسازی خود مراقبتی معنوی، در فصل انتهایی کتاب روش تلفیق هنر در برنامه توانمندسازی معنوی جهت تعمیق معنویت را مورد توجه قرار داده، با بیان تاثیر معنویت بر سلامت اجتماعی افراد، «جهت گیری مذهبی درونی» را ضامن سلامت روانی- اجتماعی دانستند. با تشریح نقش معنویت در بحران‌های زندگی، برنامه توانمندسازی خود مراقبتی معنوی مدل قلب سلیم و کاربرد‌های هنر در درمان مشکلات روانی -اجتماعی را در قالب گام‌های اجرای برنامه توانمندسازی تبیین کرده اند.

انتهای پیام/ 121