نیاز جدی و ضروری به جلب مخاطبان در تاتر دفاع مقدس-بخش دوم

 تئاتر دفاع مقدس برای تبدیل شدن به یک جریان حرفه ای می بایست بتواند، آنچه را که مخاطبش، بر اساس نیازهای دوران و خواست های زمانه اش می پسندد را با شرایط مطلوب و به روز تئاتر و توسط ابزارها و شیوه نو به اجرا درآورد. بدین ترتیب علاوه بر آنکه مخاطبان حال حاضرش را راضی می کند خواهد توانست عده بسیار زیادی از مخاطبان را نیز برای آینده این حوزه از تئاتر تربیت کند. 
تئاتر حرفه ای مولفه ها و مقدماتی دارد که همه آنها پیوسته و وابسته به یکدیگر هستند. پرداختن و اهمیت دادن به زمینه های جذب و جلب مخاطب یکی از مهمترین و اصلی ترین این مولفه هاست که تقویت آن می تواند باعث تقویت و رشد سایره حوزه ها و بهبود شرایط و امکانات سایر مولفه نیز بشود. این نکته که تماشاگر و مخاطب یک ستون مهم و موثر در حیات تئاتر است را به هیچ وجه نمی توان انکار کرد و باید اعتراف نمود که تئاتر حرفه ای دفاع مقدس با جلب رضایت و افزودن بر تعداد تماشاگران حرفه ای اش خواهد توانست حیات خود را تداوم بخشد و مستحکم کند و در غیر این صورت رفته رفته ارزش و کیفیت و حتی هماهنگی مطلوب میان سایر مولفه هایش را در خطر خواهد دید.
بنابراین در قدم نخست، برای رسیدن به یک تئاتر حرفه ای در حوزه تئاتر دفاع مقدس باید مخاطبان و تماشاگران بیشتری را به سمت آن جلب و جذب کرد و بعد از آن محل مشخص و معلوم و مطلوبی را برای حفظ ارتباط مستمر و مناسب این تماشاگران و گروه اجرایی در نظر گرفت و شرایط اجرا و ارتباط در این محل اجرا را تثبیت نمود و استمرار بخشید. 
اما در کنار این شرایط مسئله مهم دیگری که در مورد فراهم آمدن شرایط حرفه ای تولید و اجرای تئاتر دفاع مقدس مطرح می شود، این است که چگونه می بایست امکانات اجرا و مخاطب قرار دادن تماشاگران این حوزه از تئاتر را فراهم کرد؟ به هر حال آنچه بیش از هر چیز در این رابطه اهمیت دارد آن است که همه حوزه ها و اشکال تئاتری در کشور ما در ایده آل ترین شرایط نیز می بایست مورد حمایت سازمان و یا نهادی دولتی قرار گیرند. تصور اینکه تئاتر دفاع مقدس بتواند خود به تنهایی تمامی این مقدمات و زمین ها را برای خود فراهم سازد بدون شک ناممکن به نظر می رسد. همچنان که تا به حال نیز این سازمانها و نهادهای دولتی و غیر دولتی بوده اند که به عنوان اصلی ترین حامیان در جهت تامین مقدمات تولید و اجرای تئاتر، شرایط حیات و استمرار تولید تئاتر دفاع مقدس را فراهم آورده اند. 
در این حالت، باید توقع داشت که حمایت کنندگان تئاتر دفاع مقدس راهکارهایی را برای ایجاد شرایط مطلوب مورد اشاره فراهم سازند. امکان اختصاص سالن و محل اجرا، تامین امکانات اجرا و حتی برنامه ریزی برای تولید حرفه ای و جذب تماشاگر را اگر چه نمی توان محدود به وظایف حمایت کننده دانست، اما می بایست در حیطه برنامه های سازمان یا نهاد حامی قرار داد. انتظار برای دستیابی به ساختاری حرفه ای در تئاتر مقدس هیچگاه محقق نخواهد شد، مگر اینکه در گستره برنامه ها و مدیریت حمایت کننده ای که همه جوانب و زمینه های حرکت به سمت این تئاتر را مورد بررسی قرار داده و تمایل به رسیدن به این مطلوب را نیز در برنامه هایشان داشته باشند. 
نمونه خوبی از این حرکت برنامه ریزی شده را می توان در حوزه تولید تئاتر در انجمن تئاتر دفاع مقدس مورد جستجو قرار داد و شاید نزدیک ترین مثال در این زمینه تولید حرفه ای نمایش "خنکای ختم خاطره" همزمان با هفته دفاع مقدس باشد که به همت انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس انجام پذیرفت . اگر چه اجرای این نمایش همه زمینه ها و مقدمات حرک به سوی تئاتر حرفه ای را با خود به همراه نداشت اما دست کم با محور قرار دادن بسیاری از شرایط مطلوب نمونه و تجربه ای از یک تولید و اجرای حرفه ای را در معرض بازخورد قرار داد. "خنکای ختم خاطره" در شرایط خوبی به روی صحنه رفت و با توجه به موضوع تازه و شکل و فرم اجرایی خوبش توانست عده بسیار زیادی از مخاطبان تئاتر و به ویژه جوانان را به تماشای یک اثر مطلوب در حوزه تئاتر دفاع مقدس ترغیب و تشویق نماید. 
در شرایط حاضر و حتی با توجه به کمبودها و کاستی های بسیاری که در همه حوزه های تئاتر وجود دارد و مشاهده می شود، حتی تکرار چنین فرایندی در حوزه حمایت از تولید و اجرا، اگر منجر به روی صحنه رفتن چند نمایش مشابه با "خنکای ختم خاطره" شود، به مرور جریان تبدیل شدن به تئاتر حرفه ای دفاع مقدس را فراهم خواهند نمود. 
سازمانها و نهادهایی که برنامه های مشترک و موازی با تولیدات هنری در زمینه دفاع مقدس دارند می توانند ضمن هماهنگ سازی اهدافشان با این حوزه از هنر تئاتر، به رشد و تقویت پایه های حرفه ای و فراهم سازی امکانات بیشتر در حوزه تولید دامن بزنند و ضمن کمک به تئاتر برخی از اهداف فرهنگی و موضوعی خود را نیز در این مسیر جستجو نمایند. همچنان که انجمن تئاتر دفاع مقدس تا کنون علاوه بر تولید و اجرا در حوزه پژوهش ، تولید متون و ....نیز در این مسیر خوب عمل کرده است. 
در کنار این نوع حمایت که بیشتر متوجه زمینه های تولید و اجرای تئاتر است، جشنواره ها نیز می توانند در قالب برنامه های حمایتی در کنار جریان تولید حرفه ای تئاتر قرار بگیرند. هر چند که در حال حاضر جنبه های منفی و باز دارنده جشنواره های تئاتری به ویژه در حوزه تئاتر دفاع مقدس بیشتر از آنکه رویکردهای مثبت را تقویت کنند در جهت باز دارندگی حرکت حرفه ای تئاتر دفاع مقدس پیش رفته اند. 
جشنواره های تئاتر دفاع مقدس در بهترین شرایط می بایست، شرایط تولیدات بیشتر و انگیزه کار در جهت اجراهای بیشتر نمایشهای دفاع مقدس را فراهم سازند. جشنواره می توانند محل تلاقی بهترین نمایشهای تولید شده در دوره های مشخص زمانی باشند و از این منظر بهترین تولیدات را برای قرار گرفتن در برنامه اجراهای حرفه ای تئاتر نتیجه بدهند . اما متاسفانه همین جشنواره ها در حال حاضر به معضل بزرگ تئاتر دفاع مقدس برای حرفه ای شدن تبدیل شده اند. 
بسیاری از هنرمندان و گروه های تولید کننده تئاتر دفاع مقدس، امروز به جای دغدغه های اجرای عمومی و قرار گرفتن در جریان تولید حرفه ای تئاتر، دچار نوعی جشنواره زدگی شده اند و اصلا آثارشان را برای شرکت در این جشنواره ها تولید می کنند. معیار قرار دادن، نیاز جشنواره ها، شتابزدگی و تعجیل و همچنین تمایل شدید به جشنواره باعث شده تا از طرفی کیفیت مطلوب آثار دفاع مقدس در همه زمینه ها نزول کند و از سوی دیگر رغبت و تمایل برای تولید حرفه ای تئاتر و برنامه ریزی برای اجرای نمایش برای مخاطب نیز در بسیاری از هنرمندان کاهش پیدا کند. در عوض تمایل برای حضور در جشنواره همواره وجود دارد و سیل آثار سطحی و کم کیفیت که به جشنواره گسیل می شوند همچنان روبه افزایش است. 
بنابراین نکته مهم دیگر برای حرکت در مسیر حرفه ای شدن تئاتر دفاع مقدس می بایست همسو سازی برنامه های سازمانهای حمایت کننده در برگزاری جشنواره ها و حمایت از تولیدات حرفه ای و فراهم آوردن شرایط اجرای عمومی باشد. جشنواره ها یا باید برآیند تولیدات شاخص حرفه ای باشند و یا اینکه بتوانند شرایط و امکانات حضور حرفه ای را برای گروه ها فراهم سازند. در غیر این صورت تولید نمایش و اجرای یک روزه آن در جشنواره نه بر تعداد تماشاگران و اشتیاق آنها برای دیدن نمایش می افزاید و نه می تواند زمینه های تولیدات بهتر و مستمرتر را فراهم سازد. نگاه جشنواره ای تنها وسیله ای است که هنرمندان و گروه ها را به حضور موقت تشویق و ترغیب می کند. در حال حاضر نیز جشنواره هایی که موضوع دفاع مقدس، جنگ تحمیلی و ایثار را بستر رویداد و برنامه هایشان قرار داده اند، تنها شرایط حضور کمرنگ گروهها و استقبال بسیار کم مخاطبان اصلی تئاتر را فراهم آورده اند و تازه باعث ناامیدی و سحطی نگری در امر تولید را نیز فراهم ساخته اند. 
بنابراین در یک نگاه کلی می توان نتیجه گرفت که تئاتر حرفه ای به تماشاگر حرفه ای نیاز دارد و برای اینکه یک حوزه از تئاتر بتواند تماشاگران حرفه ای – برای امروز و آینده اش- داشته باشد نیازمند فضا و امکانات ثابت و همیشگی است. سازمانها و نهادهای دولتی مهمترین حامیانی هستند که می توانند این امکانات و فضاها را برای تئاتر حرفه ای دفاع مقدس فراهم سازند و این فرایند نیاز به یک برنامه مشخص و هدفمند دارد و در گستره این برنامه ریزی جشنواره های تئاتر دفاع مقدس نیز می توانند، همسو با اهداف و جریانات حرفه ای این حوزه از تئاتر حرکت کنند.

مهدی نصیری